1. L'IMPATTO SOCIALE

 

 

 
1. L'età arcaica e repubblicana
üL’omosessualità vizio greco? Una virilità di stupro
üL’omosessualità fenomeno indigeno
a. Gli amori leciti: sottomettere uno schiavo
Un romano poteva intrattenersi con uno schiavo (a patto che fosse di sua proprietà) o con uno scortum (prostituto)
b. Gli amori illeciti: sottomettere un romano
Nei confronti di un cittadino libero veniva punito non solo lo stuprum , ma anche la tentata seduzione

 

 

 

 
 

 

2. L'età imperiale
a. Il comportamento dei potenti: alibi o esempio?
Cesare nella testimonianza di Suetonio (De vita Caesarum I,49-52)
üAugusto nella testimonianza di Suetonio (De vita Caesarum II,68)
b. Le donne e l'omosessualità
La donna romana:
§- Funzione biologica e civilizzatrice
§- Stereotipo: casta se nubile, fedele se sposata (pudicitia)
L’omosessualità (tribades) femminile dal punto di vista maschile:
§- azione contro natura (furor)
§- azione criminale (adulterium)
§- usurpazione di una prerogativa maschile

 

   
 
Stuprum committit qui liberam mulierem consuetudinis causa, non matrimonii continent, excepta videlicet concubina (…) Stuprum in vidua vel virgine vel puero committitur (Modestino)
 

 
     
 
Pudicitiae eius famam nihil quidem praeter Nicomedis contubernium laesit, graui tamen et perenni obprobrio et ad omnium conuicia exposito. Omitto Calui Licini notissimos uersus: Bithynia quicquid et paedicator Caesaris umquam habuit. Praetereo actiones Dolabellae et Curionis patris, in quibus eum Dolabella paelicem reginae, spondam interiorem regiae lecticae, at Curio stabulum Nicomedis et Bithynicum fornicem dicunt. Missa etiam facio edicta Bibuli, quibus proscripsit collegam suum Bithynicam reginam, eique antea regem fuisse cordi, nunc esse regnum. (…) Gallico denique triumpho milites eius inter cetera carmina, qualia currum prosequentes ioculariter canunt, etiam illud uulgatissimum pronuntiauerunt: Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caesarem: ecce Caesar nunc triumphat qui subegit Gallias, Nicomedes non triumphat qui subegit Caesarem. Pronum et sumptuosum in libidines fuisse constans opinio est, plurimasque et illustres feminas corrupisse, in quibus Postumiam Serui Sulpici, Lolliam Auli Gabini, Tertullam Marci Crassi, etiam Cn. Pompei Muciam (…). Ne prouincialibus quidem matrimoniis abstinuisse uel hoc disticho apparet iactato aeque a militibus per Gallicum triumphum: urbani, seruate uxores: moechum caluom adducimus. Aurum in Gallia effutuisti, hic sumpsisti mutuum. Dilexit et reginas, inter quas Eunoen Mauram Bogudis uxorem, cui maritoque eius plurima et immensa tribuit, ut Naso scripsit; sed maxime Cleopatram (…)
 

 
     
 
Prima iuventa variorum dedecorum infamiam subiit. Sextus Pompeius ut effeminatum insectatus est; M. Antonius adoptionem avunculi stupro meritum; item L. Marci frater, quasi pudicitiam delibatam a Caesare Aulo etiam Hirtio in Hispania trecentis milibus nummum substraverit solitusque sit crura suburere nuce ardenti, quo mollior pilus surgeret. Sed et populus quondam universus ludorum die et accepit in contumeliam eius et adsensu maximo conprobavit versum in scaena pronuntiatum de gallo Matris Deum tympanizante: "Videsne, ut cinaedus orbem digito temperat?"
 

 
     
 

 

Quod numquam maribus iunctam te, Bassa, uidebam

quodque tibi moechum fabula nulla dabat,

omne sed officium circa te semper obibat

turba tui sexus, non adeunte uiro,

esse uidebaris, fateor, Lucretia nobis:

at tu, pro facinus, Bassa, fututor eras.

Inter se geminos audes committere cunnos

mentiturque uirum prodigiosa Venus.

Commenta es dignum Thebano aenigmate monstrum,

hic ubi uir non est, ut sit adulterium.

(Marziale, Epigr. I, 90)